SOYBAĞININ REDDİ DAVASI
YAZININ İÇERİĞİ: Soybağının reddi davası nedir? Soybağının reddi davasını kimler açabilir? Soybağının reddi davası kime karşı ve hangi mahkemede açılır? Soybağının reddi davası açma süresi nedir? Soybağının reddi davasında dava süreci nasıl işler ve ne kadar sürer? Soybağının reddi davası harç ve masrafları ne kadardır? Soybağının reddi davasına bakan İstanbuldaki avukatlar ücreti nedir? Her soybağının reddi davasında DNA testi yapılır mı? DNA testi kesin sonuç mu? Davada DNA testi yapılmasa olur mu? Soy bağı reddi davasının sonuçları nelerdir ve bu nesebin reddi davası sonunda ne olur?
1. Soybağının reddi davası nedir?
Soy bağı, birbirinin soyundan gelen kişiler arasındaki ilişkiyi ifade eder. Soybağının yalnızca kan bağı ile kurulmuş olması yetmez; soybağı, kan bağının yanında hukuk düzeninin aradığı koşullar çerçevesinde kurulunca hukuki anlamda gerçek bir ilişki ve sonuçlarını doğurur.
Soy bağı, anne ile doğumla kurulur. Baba ile soybağının kurulması ise tanıma, evlilik, hakim yoluyla ya da evlat edinme yoluyla kurulur.
Medeni Kanun madde 285’e göre, evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğan çocuğun babası kocadır. Kocanın gaipliğine karar verilmesi hâlinde üçyüz günlük süre, ölüm tehlikesi veya son haber tarihinden işlemeye başlar. Buna babalık karinesi denir. Bu babalık karinesinin çürütülmesi ve ortadan kaldırılmasına ilişkin davaya ise soybağının reddi bir diğer adıyla nesebin reddi davası denir.
2. Soybağının reddi ile Babalık davası aynı şey mi?
Soybağının reddi ve babalık davası kesinlikle aynı şey değildir, hatta talep sonucu bakımından birlikte dahi açılamazlar. Birlikte açılmışsa şayet mahkeme tarafından dosyanın ivedilikle tefrik edilmesi gerekir ve bu durumda soybağının reddi davası, babalık davası için bekletici mesele yapılmalıdır. (Kaynak: Yargıtay 8 HD, 24/06/2020 T., 2020/1467 E., 2020/3892 K.)
Babalık davası ile ilgili detaylı bilgilere ulaşmak için lütfen buraya tıklayın.
3. Soybağının reddi davasını kimler açabilir?
Soybağının reddi davasında davacı; koca, çocuk ve diğer ilgililerdir. Diğer ilgililer, dava açma süresinin geçmesinden önce kocanın ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi ya da sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybetmesi hâllerinde kocanın altsoyu, anası, babası veya baba olduğunu iddia eden kişi ve ergin olmayan çocuğa atanacak kayyımdır.
Peki anne soybağının reddi davası açabilir mi? Annenin soybağının reddi davası açmaya hakkı yoktur. Ayrıca yeni kanun, önceki kanunun aksine Cumhuriyet savcısını diğer ilgililer arasında saymamıştır.
NOT: Kocanın altsoyu, anası, babası veya baba olduğunu iddia eden kişilerin soy bağı davasını açma hakları ikincil(tali) mahiyettir. Yani bu kişiler, soybağının reddi davasını ancak maddede sınırlı olarak sayılmış hallerde, yani kocanın, kendisine tanınan dava hakkını kullanmadığı durumlarda açabileceklerdir.
4. Soybağının reddi davası kime karşı açılır?
– Kocanın açtığı soybağının reddi davasında davalı, ana ve çocuktur. (MK m.286/1)
– Çocuğun açtığı soybağının reddi davasında davalı, ana ve kocadır. (MK m.286/2)
– Diğer ilgililerin açtığı soybağının reddi davasında davalı, ana ve çocuktur. (MK m.286/1)
NOT: Soybağının reddi davasında davalılar mecburi dava arkadaşıdır. Örneğin yalnızca ana ya da yalnızca çocuğa karşı yöneltilen dava reddedilir. Çocuk davada bir kayyım tarafından temsil edilir. (Mecburi yani zorunlu dava arkadaşı tabirinin ne anlama geldiğini ve nasıl sonuçlar doğurduğunu öğrenmek için buraya tıklayın.)
NOT: Soy bağı reddi davası çocuğun ölümü halinde ana ile birlikte çocuğun mirasçılarına yöneltilir. Ananın ölümü halinde ise dava sadece çocuğa karşı yöneltilir.
5. Soybağının reddi davası hangi mahkemede açılır?
Soybağının reddi davası görevli mahkeme, Aile mahkemesidir.
Soybağının reddi davası yetkili mahkeme, taraflardan birinin dava veya doğum sırasındaki yerleşim yeri mahkemesidir. (MK m.283)
NOT: Uygulamada nüfus kaydının düzeltilmesi davası ile soybağının reddi davası çok karıştırılmaktadır. Nitekim sadece bu sebeple bile bu tarz davaların ikamesinde soybağının reddi davasına bakan avukatlar danışmanlığından yardım alınması gerekir. Nüfus kaydının düzeltilmesi davası ile soybağının reddi davası birbirine çok benzemekle, koşulları ve sonuçları bakımından ciddi farklılık barındırmaktadır. En basit anlatımla bu iki davanın açılacağı mahkeme bile farklılık göstermektedir. Somut olayın hangi dava türüne girdiğini ancak soybağı davasına bakan tecrübeli avukatlar doğru tayin edebilir. Bu hususta çok dikkat edilmeli ve Yargıtay’ın emsal kararları özenle irdelenmelidir.
6. Soybağının reddi davası açma süresi nedir?
Soybağının reddi davasını açma konusunda bir hak düşürücü süre bulunmaktadır. Uygulamada mahkemelerin açılmış davaları reddetmesinin en sıklıkla görülen sebebi, dava açmak için hak düşürücü sürenin geçmesi gerekçesiyledir.
Bu sebeple, somut olayda hangi durumun öğrenme tarihi sayılabileceğine ilişkin tespitlerin emsal Yargıtay kararları yönünde yapmak ve hak düşürücü süreyi buna göre hesaplamak en doğru yol olacaktır. Bu tespitlerin hukuk eğitimi almayan kişilerce yapılması son derece zor olup, muhakkak soybağı davalarıyla ilgilenen avukatlardan yardım alınması tavsiyemizdir.
Soybağının reddi davasında hak düşürücü süre, Medeni Kanun madde 289 ve m.291’de belirlenmiştir. Buna göre;
– Koca, davayı, doğumu ve baba olmadığını veya ananın gebe kaldığı sırada başka bir erkek ile cinsel ilişkide bulunduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl içinde açmak zorundadır.
– Çocuk ise, ergin olduğu tarihten başlayarak en geç bir yıl içinde dava açmak zorundadır.
– Dava açma süresinin geçmesinden önce kocanın ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi ya da sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybetmesi hâllerinde kocanın altsoyu, anası, babası veya baba olduğunu iddia eden kişi, doğumu ve kocanın ölümünü, sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybettiğini veya hakkında gaiplik kararı alındığını öğrenmelerinden başlayarak bir yıl içinde soybağının reddi davasını açabilir.
– Ergin olmayan çocuğa atanacak kayyım, atama kararının kendisine tebliğinden başlayarak bir yıl içinde soybağının reddi davasını açar.
İSTİSNA: Hak düşürücü süreler geçtikten sonrasında dava açılması durumu haklı bir sebebe dayanıyorsa, bir yıllık süre bu sebebin ortadan kalktığı tarihte işlemeye başlar. Kocanın ağır derecede hasta olması, cezaevinde olması, çok uzak bir ülkede bulunması gibi sebepler haklı sebeplere örnek olarak verilebilir.
NOT: TMK madde 289/3 çerçevesinde gecikmeyi haklı kılacak nedenlerin bulunması söz konusu olmasa da sürenin sona ermesinden önce açılmış bulunan soybağının reddi davası usul eksikliğinden reddedilirse bu sırada dava açma süresi sona erse bile, davacı, TBK’nın kıyasen uygulanması yoluyla 60 günlük ek süre içerisinde davasını yeniden yöneltebilir.
NOT: Soybağının reddi davasının, çocuğun doğumundan itibaren her halükarda 5 yıl içinde açılmasını şart koşan ibare, Anayasa Mahkemesi’nin 25/06/2009 tarihli ve 2008/30 E., 2009/96 K. Sayılı kararıyla iptal edilmiştir.
7. Soybağının reddi davasında dava süreci nasıl işler? DNA testi zorunlu mudur?
Medeni Kanun m.284’de açıklandığı üzere Soybağının reddi davasında hâkim maddî olguları re’sen araştırır ve kanıtları serbestçe takdir eder.
Her soybağının reddi davasında DNA testi yapılır mı? Hakim baba ile çocuk arasında gen bağı olmadığına dair kuvvetli şüphe var ise genetik inceleme yani DNA testi yapılması yönünde karar verebilecektir. Yani DNA testinin yapılması için sağlam ve inandırıcı deliller gerekmektedir. Örneğin, tarafların ayrı yaşama sırasında cinsel ilişkide bulunduğu hususunda inandırıcı delillerin var ise soybağının varlığı kan muayenesi, gen analizi vb. araştırmayı gerektirecektir.
Davada DNA testi yapılmasa olur mu? Taraflar ve üçüncü kişiler, soybağının belirlenmesinde zorunlu olan ve sağlıkları yönünden tehlike yaratmayan araştırma ve incelemelere(Örneğin DNA testi) rıza göstermekle yükümlüdürler. Davalı, hâkimin öngördüğü araştırma ve incelemeye örneğin DNA testine rıza göstermezse, hâkim, durum ve koşullara göre bundan beklenen sonucu, onun aleyhine doğmuş sayabilir.
DNA testi kesin sonuç mu? Soy bağı reddi davasında DNA testi %99,8 oranında doğru tespit sağlamaktadır.
Peki soybağının reddi davası ne kadar sürer? Bu soruya net cevap vermek mümkün değildir. Soybağının reddi davası süresi her dava konusu somut olayın özellikleri, delillerin niteliklerine göre değişir. Ancak yine de bir yorumda bulunmak gerekirse davanın ilk derece mahkemesinde sonlanması ortalama 1-2 yılı bulur diyebiliriz. Fakat mahkeme kararına karşı üst mahkemeye itiraz edilmesinde süre bu süre daha da uzayacaktır.
8. Soybağının reddi davasında ispat yükü kime aittir?
Medeni Kanunu madde 287 ve 288’de yer aldığı üzere;
– Çocuk evlilik içinde ana rahmine düşmüşse davacı, kocanın baba olmadığını ispat etmek zorundadır. Babalık karinesini çürüterek soybağını reddetmek isteyen koca, doğumdan üç yüz gün öncesi ile yüz seksen gün öncesi arasındaki dönemde karısıyla cinsel münasebetinin imkânsız olduğunu kanıtlamalıdır. Ancak, davacı kocanın çocuğun kendisinden olma ihtimalinin fiilen bulunmadığını ispat etmedikçe(örneğin iktidarsızlık, cezaevinde olma gibi), karısının gebelik süresi zarfında başka biriyle cinsel ilişkide bulunduğunu kanıtlaması veya karısının gebe kalabileceği dönemde başka erkeklerle cinsel ilişkide bulunduğunu ikrar etmesi hallerinde bile yine de babalık karinesini çürütülmüş olmaz.
– Çocuk evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün içinde doğmuş ve ana da bu arada yeniden evlenmiş olursa, ikinci evlilikteki koca baba sayılır. Bu halde ikinci evlilikteki kocanın baba olmadığını ispat eden kişi iddiasını ispatla mükelleftir. Şayet ikinci evlilikteki bu babalık karinesi çürütülürse ilk evlilikteki koca baba sayılır.
– Çocuk, evlenmeden önce veya ayrı yaşama sırasında ana rahmine düşmüşse, davacının başka bir kanıt getirmesi gerekmez yani çocuğun kendisinden olmadığını ispat etmeye ihtiyacı yoktur. Bu durumda kocanın babalık karinesini çürütmek için tek yapması gereken tek iş çocuğun kendisinden olmadığını ileri sürmek suretiyle soybağının reddi davasını açmaktır. Unutmamak gerekir ki, evlilik tarihinden itibaren henüz yüz seksen gün geçmeden doğan çocuk, evlilik dışı çocuk kabul edilir. Bu durumda davalı, gebe kalma döneminde kocanın karısı ile cinsel ilişkide bulunduğu konusunda inandırıcı deliller sunmalıdır ve eğer sunarsa kocanın babalığına ilişkin karine geçerliliğini korur.
9. Soybağının reddi davasının sonuçları nelerdir?
– Soybağının reddi davasından sonra ne olur? Soybağının reddi talebinin mahkemece kabul edilmesinden sonra artık çocuk ile nüfus kaydında baba olarak görünen kişi arasındaki soybağı ortadan kalkar. Çocuk, evlilik dışında doğmuş ve babası hukuken belirlenememiş bir çocuk haline gelir.
– Ancak çocuğun annesi ile arasındaki soybağı ilişkisi devam etmektedir. Zira bu bir aile red davası değildir.
– Mahkeme soybağının reddi kararı verdikten sonra nüfus kaydındaki değişiklik için nüfusa bildirim yapar ve nüfus kaydı düzeltilir. Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 23. Maddesi uyarınca mahkeme kararı ile soybağı reddedilen çocuk; anasının bekarlık hanesine, anasının soyadı ve onun bildireceği baba adı ile tescil edilir.
– Soybağının reddine ilişkin hüküm, yenilik doğurucudur ve geçmişe etkilidir.
– Soybağının reddi davasında nesep bağının kaldırılmasına karar verilen babanın, biyolojik babadan çocuklara dair yapılan masraflara ilişkin dava açma hakkı vardır. Kişi, karşı tarafın ağır kusuru sebebiyle uğramış olduğu zararı kanıtlamalı ve zarara uğrayarak kişilik haklarının ihlal edildiğini ispat etmelidir.
– Ve bu davanın belki de en önemli sonucu şudur; Soybağının reddi kararıyla çocuk kendiliğinden genetik babasına bağlanmış olmaz. Dava esnasında uygulanan tıbbi tahlillerle genetik baba tespit edilse dahi sonuç değişmez. Çocuğun genetik babaya bağlanabilmesi için onun tarafından tanınması ya da ayrı bir dava ile babalığa hükmedilmesi gerekir.
10. Soybağının reddi davası harç ve masrafları ne kadardır? Avukat ücreti nedir?
Bu dava için yatırılacak harç miktarı maktudur. Ek olarak tebligat giderleri, DNA testi ücreti gibi masraflar için de mahkemenin belirleyeceği tutarda masraf yatırılması da istenecektir.
Soy bağı reddi davası 2023 yılı için DNA raporu ücreti olmaksızın yalnızca harç ve tebligat giderlerine ilişkin ortalama masraf tutarı yaklaşık 2.000 TL civarındadır.
Soybağının reddi davasına bakan avukatlar ücreti ise, dosyanın iş yükü, davanın süresi, somut olayın özelliği, yapılacak masraflar ve davanın açıldığı ilçe veya illere göre değişkenlik gösterecektir. Bu nedenle her dava adına sabit bir vekalet ücreti belirlenemez. Ancak her ne olursa olsun avukatlar Türkiye Barolar Birliğinin her yıl belirlemiş olduğu asgari ücret altında vekalet ücreti belirlemesi kanuna aykırıdır. Örneğin, 2023 yılı için Türkiye’de bulunan avukatlar bu davayı, TBB asgari ücret tarifesi ile belirlenmiş olan 17.900 TL’den aşağıya bir ücret karşılığında kabul edemeyecektir. Peki soybağının reddi davasına bakan İstanbuldaki avukatlar ücreti nedir? İstanbuldaki avukatlar için İstanbul Barosunun ücret tarifesinin uygulanması beklenir. Soybağının reddi davasına bakan İstanbuldaki avukatlar net ücreti bilgisi için iletişim adreslerimizden bizlere ulaşabilirsiniz.
HIZLI İLETİŞİM
BU YAZILARIMIZ DA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
www.mesudebusrakucuk.av.tr resmi kaynak değildir. Paylaşılan tüm veriler bilgi amaçlı olup, olası yanlışlıklardan kaynaklı sorumluluk kabul edilmez. Kullanıcılar sunulan bilgileri ve emsal Yüksek Mahkeme kararlarını resmi kaynaklardan teyit etmelidir.
