BANKA HAVALESİ YOLUYLA GÖNDERİLEN PARA
YAZININ İÇERİĞİ: Banka havalesi yoluyla gönderilen para nasıl geri alınır, Eft havale ile gönderilen borç para nasıl geri alınır, Bankadan gönderilen para borç sayılır mı, Açıklama yazmadan bankadan gönderdiğim parayı geri alabilir miyim, Banka havalesi dekontu delil midir, Açıklama kısmı boş bırakılan banka dekontu, Dekont ile alacağın ispatı, Banka dekontu delil başlangıcı sayılır mı, banka dekontlarının delil niteliği, Havale dekontunun hukuki niteliği, Açıklama yazılmadan gönderilen banka havalesi, Açıklama yazmadan bankadan gönderilen borç para, Banka havalesi ile gönderilen paranın iadesini istemede ispat yükü kime aittir? Açıklama kısmı boş olarak gönderilen para.
1. Açıklama yazılmadan gönderilen banka havalesinin hukuki niteliği nedir?
Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarında, açıkça borç olarak gönderildiğine ilişkin bir açıklama yazılmadan banka havalesi ile gönderilen paranın bir borcun ödenmesi amacıyla gönderildiği karine olarak kabul edilmektedir.
Nitekim 6098 sayılı Borçlar Kanunu 102. Maddesinde “Kanunen geçerli bir açıklama yapılmadığı veya makbuzda bir açıklık bulunmadığı durumda ödeme, muaccel borç için yapılmış sayılır…” hükmü yer almaktadır.
2. Açıklama yazılmadan bankadan gönderilen paranın iadesinin istendiği davada ispat yükü kime aittir?
Borç ödeme belgesi olan havale nedeni ile alacaklı olduğunu davacı yani parayı gönderen kişi ispat etmelidir.Bu sebeple ticari ilişkilerde cari hesap ilişkileri nedeni ile gönderilen havalelerin ya da en basit örnek olarak bir arkadaşla ya da herhangi bir kimseyle girişilen alacak verecek borç ilişkileri kapsamında banka üzerinden gönderilen para için gönderim nedeni özellikle açıklama kısmına şerh düşülmelidir. Çünkü banka üzerinden açıklamasız gönderilen paranın geri almak üzere ödünç olarak borç verildiğini kanıtlamak sonrasında çok zor olacaktır.
3. Banka havalesi dekontu delil ya da delil başlangıcı sayılır mı?
Delil başlangıcı nedir? Delil başlangıcı, iddia konusu hukuki işlemin tamamen ispatına yeterli olmamakla birlikte, söz konusu hukuki işlemi muhtemel gösteren ve kendisine karşı ileri sürülen kimse veya temsilcisi tarafından verilmiş veya gönderilmiş belgedir. Örneğin, borçlu tarafından el ile yazılmış fakat imzasız olan bir senet, mektup, ya da süresinde ibraz edilmeyen veya zamanaşımına uğramış çek delil başlangıcı sayılır.
Delil başlangıcı yazılı olmak zorunda mıdır? Bir belgenin delil başlangıcı olabilmesi için yazılı olması şartı bulunmamaktadır. Kanunda belge tanımına giren ispata elverişli her türlü araç, diğer iki şartı taşıması halinde delil başlangıcı olabilecektir. Bu çerçevede elektronik belgeler de delil başlangıcı olabilirler.
Peki banka havalesi dekontu delil başlangıcı sayılır mı? Açıklamasız banka havalesinin yazılı delil başlangıcı olarak kabul edilmesi mümkün değildir. Ancak açıklama olan banka havale dekontları delil başlangıcı olarak kabul edilmektedir.
4. Açıklamasız şekilde banka havalesi yolu ile gönderilen paranın borç olarak gönderildiği nasıl ispatlanır?
Açıklamasız şekilde banka havalesi yolu ile gönderilen paranın borç olarak gönderildiği SMS, e mail, whatsapp, facebook, instagram gibi sosyal medya mesaj kayıtlarıyla ispatlanabilir. Ancak bunun da şartları da vardır. Örneğin, mesajları delil olarak sunan kişinin cep telefonu incelenerek telefondaki mesaj kayıtları ile dosyaya ekran görüntüsü şeklinde döküm olarak sunulan kayıtların karşılaştırılması gerekmektedir. Konu ile ilgili emsal Yargıtay Kararına ulaşmak için lütfen buraya tıklayın.
5. Banka havalesi ile açıklamasız şekilde gönderilen paranın borç olarak gönderilmiş olduğu tanıkla ispat edilir mi?
HMK’nun 202. Maddesi hükmü gereği Senetle ispat zorunluluğu bulunan hâllerde delil başlangıcı bulunursa tanık dinlenebilir.
Örneğin, 2023 yılı için senetle ispat zorunluluğu parasal sınırı 14.800,00-TL olduğu için bu miktarın altındaki tanık dinlenilebilir ve başkaca her türlü delile başvurulabilir. Bu sınırın üstünde kalan bir uyuşmazlık için dosyada hukuki olarak delil başlangıcı sayılabilecek bir belge yok ise uyuşmazlıkta miktar itibari ile tanıkla ispat olmaz, tanıkla ispat olması için muhakkak bir delil başlangıcının da dosyaya sunulması gerekir. Ancak karşı tarafın muvafakati var ise dosyada delil başlangıcı sayılabilecek bir belge yok ise yine de tanık dinletilebilir.
Tanıkla ispat yasağı yani senetle ispat zorunluluğu kapsamında kalan bu rakam her yıl için yeniden belirlenir ve değişkenlik gösterir. 2023 yılı için hukukta parasal sınırların ne olduğuna ilişkin tabloya ulaşmak için lütfen buraya tıklayın.
NOT: Senetle ispat zorunluluğunun istisnaları 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 203. Maddesi gereğince akrabalar arasında açıklamasız ve ödünç olarak gönderilen banka havalelerinin ispatında uyuşmazlık miktarına bakılmaksızın tanık dinletme dahil her türlü delile başvurulabilir.
6. Banka havalesi ile açıklamasız şekilde gönderilen paranın borç olarak gönderilmiş olduğu “Yemin” ile ispatlanabilir mi?
Özel hukuk yargılamasında kesin delillerden olan “taraf yemini”, taraflardan birinin, bir olgunun doğru olup olmadığı hakkında, “namusu, şerefi ve kutsal saydığı bütün inanç ve değerler üzerine” mahkeme huzurunda, usûlünce beyanda bulunmasıdır. Yemin kesin deliller arasında sayılmıştır ve bir olgunun doğru olup olmadığına yemin edilirse, artık o olgu hakkında başka delil gösterilmesine gerek olmamaktadır.
Yemin teklif edilen, yemin ederse, böylece yemin teklif eden tarafın ileri sürdüğü vâkıanın mevcut olmadığı “kesin delil”le kanıtlanmış olur. Yemin için usulünce çağırılan taraf duruşmaya gelir ve fakat yemin etmezse (yeminden kaçınırsa) ya da teklif edilen yemini, teklif edene iâde etmezse, yeminin konusunu oluşturan vâkıayı ikrar etmiş sayılır.
Banka havalesi ile açıklamasız şekilde gönderilen paranın borç olarak gönderilmiş olduğu kişi dava dilekçesinde “yemin” deliline dayanmışsa mahkeme tarafından davacıya muhakkak yemin hakkı hatırlatılarak neticesine göre dava ile ilgili bir karar verilmesi gerekir.
7. Açıklama yazılmadan banka havalesi ile gönderilen paranın iadesi ile ilgili Yargıtay Kararı:
Yargıtay 13. Hukuk Dairesi’nin 2014/28725 Esas, 2015/20230 Karar ve 15.06.2015 Tarihli Kararı
“…Davacı, davalı ile aralarında 2008-2011 yılları arasında evlenmek maksadıyla arkadaşlıkları olduğunu, bu süre içerisinde davalıya banka havalesi yoluyla toplam 50.000 TL davalıya borç para gönderdiğini, 12.000 TL sinin ödendiğini ancak bakiye 38.000 TL borcun ödenmediğini ileri sürerek başlattığı takibe vaki itirazın iptali ile icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalı, havaleleri davacının borcuna mahsuben gönderildiğini savunarak davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, havaleler yazılı delil başlangıcı kabul edilerek, tanık beyanları ve GSM hattı üzerinden gönderilen yazılı mesaj kayıtları (SMS) ile borç sözleşmesinin kanıtlandığı, davalının davacıya 7.6.2011 tarihinde gönderdiği SMS kaydında da davacıya 36.000 TL borcu kabul ettiği, 12.000 TL ödemenin de borçtan düşüldüğünde bakiye 24.000 TL borcun kaldığı gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne, davalının takibe vaki itirazın kısmen iptali ile 24.000 TL üzerinden takibin devamına karar verilmiş; hüküm, davalı yanca temyiz edilmiştir.
Dava, davacı tarafından davalı hesabına gönderilen paraların borç gönderildiği iddiasına dayalı itirazın iptali davasıdır. Davacının davasına dayanak yaptığı banka makbuzları, davalı hesabına yapılan havaleyi göstermektedir. Havale üzerinde bu paranın borç olarak verildiğine dair bir açıklama yoktur.
Somut olayda davacının dayandığı belge yalnız başına borç verildiğini ispata yeterli değildir. Zira, kural olarak havale bir ödeme aracı olup, havale belgesinde paranın borç olarak gönderildiğinin belirtilmesi gereklidir. Aksi halde gönderilen havalenin bir borcun ödenmesi amacıyla gönderildiği karine olarak kabul edilmelidir. Borç ödeme belgesi olan havale nedeni ile alacaklı olduğunu davacı ispat etmelidir. Zira havalenin yazılı delil başlangıcı olarak kabul edilmesi mümkün olmayıp bu uyuşmazlıkta miktar itibari ile tanık dinlenilemez.
Her ne kadar hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davalının davacıya gönderdiği 7.6.2011 tarihli SMS kaydını 6100 sayılı HMK’nın 199. Maddesi gereğinde “belge” olduğu ve bu kayıt ile davalının 36.000 TL lik borcu kabul ettiğini değerlendirilmiş ise de, dava 11.4.2012 tarihinde açılmış olup dava tarihi itibariyle 6100 sayılı HMK yürürlükte olmadığı gibi, sözü edilen SMS kaydı hakkında davalının açık bir kabulü de bulunmamaktadır. Davalının açık muvafakati bulunmadığından olayda miktar itibariyle tanık da dinlenemez. Bu durumda, davacı iddiasını yasal deliller ile kanıtlayamamıştır.
Öyle ise davacı, hesaptan gönderdiği borç paraya ilişkin davasını yasal deliller ile ispatlayamamış ise de, dava dilekçesinin 7.sırasında açıkça “yemin” deliline de dayandığı anlaşıldığından davacıya yemin hakkı hatırlatılarak neticesine göre dava ile ilgili bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup, hükmün bozulmasını gerektirir…”
BU YAZILARIMIZ DA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
www.mesudebusrakucuk.av.tr resmi kaynak değildir. Paylaşılan tüm veriler bilgi amaçlı olup, olası yanlışlıklardan kaynaklı sorumluluk kabul edilmez. Kullanıcılar sunulan bilgileri ve emsal Yüksek Mahkeme kararlarını resmi kaynaklardan teyit etmelidir.
