ARABULUCULUK

ARABULUCULUK NEDİR ?

Arabuluculuk nedir sorusuna, “hukuki bir konu üzerinde anlaşmazlık yaşayan tarafları bir araya getirerek, anlaşmayı kolaylaştıran tarafsız ve güvenilir arabulucu * istanbul yardımıyla tarafların kendi çözümlerini kendilerinin üretebilmelerini sağlayan yöntemdir” şeklinde cevap verilebilir.

TÜRKİYE’DE ARABULUCULUK NE ZAMANDAN BERİ VAR?

Avrupa ve Amerika’da yaklaşık 50 yıldır uygulanana arabuluculuk yöntemi, Türkiye’de 22.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (HUAK) ile uygulanmaya başlamıştır.

ARABULUCU KİMDİR? ARABULUCULAR AYNI ZAMANDA AVUKAT MIDIR?

Hukuk fakültesi mezunu, mesleğinde en az 5 yıllık deneyime sahip olan ve Adalet Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen yazılı sınavı başarı ile geçen; arabuluculuk, iletişim ve görüşme teknikleri konularında uzmanlık eğitimi almış kişidir (Arabuluculuk Kanunu md. 20). Avukatlar da arabulucu olabildiğinden halk arasında arabuluculara ” arabulucu avukat” * istanbul denilmektedir.

ARABULUCU NE İŞ YAPAR? 

Arabulucular tam olarak ne iş yapar sorusunun cevabı şu şekildedir:

• Aralarında hukuki anlaşmazlık bulunan tarafları bir araya getirir.
• Tarafların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak amacıyla tüm iletişim sürecini yönetir.
• Gerektiğinde(daha doğru bir ifadeyle) tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması halinde arabulucu, çözüm önerileri sunar.
• Fakat * istanbul arabulucu, bu süreçte karar veren kişi değildir. Çünkü arabuluculuk bir yargılama faaliyeti değildir. Yani arabulucu, sizin davanız hakkında karar vermeyecektir.

ARABULUCULUĞA NE ZAMAN BAŞVURULUR? 

Ne zaman arabulucuya gidebilirim ya da arabulucuya başvurmakla dava hakkımı kaybetmiş olur muyum sorusuna cevap verilecek olursa, belirtmek gerekir ki, taraflar arabuluculuk yöntemine, ister dava açmadan önce ister dava açtıktan sonra başvurma konusunda özgürdürler.

• Dava açmadan önce arabuluculuğa başvurulup da anlaşma sağlanırsa zaten dava açmaya gerek kalmayacaktır. Dava açmadan önce arabuluculuğa arabuluculuğa başvurulup da anlaşma sağlanamazsa sonrasında dava açılmasında hiçbir engel yoktur.
• Arabuluculuğa başvurulmadan dava açılmışsa eğer, hâkimler zaten tarafları yasal olarak arabuluculuk hakkında bilgilendirmek zorundadır. Bu bilgilendirme üzerine eğer taraflar arabuluculuğa gitmek isterlerse hâkim duruşmayı en çok iki kez üç aya kadar erteleyebilir. Taraflar arabuluculukta anlaşırlarsa şayet mahkeme davayı görmeyi bırakır ve artık tarafların anlaştıkları metin geçerli olur. Anlaşamazlarsa dava kaldığı yerden devam eder ve olay hakkında mahkeme karar verir.

TÜM DAVALAR ARABULUCULUK KAPSAMINDA MIDIR?

Tüm davalar arabuluculuk kapsamında değildir. Türk hukukunda tarafların üzerinde özgürce karar verip veremeyeceği konular mevcuttur.

Örnekse, bir ceza davası, bir velayet davası, hizmet tespit davaları, eksik ödenen primlere ilişkin davalar, sigortalının hatalı bildirimine ilişkin davalar, aylık bağlanmasına ilişkin davalar, sigorta kollarından yararlanmaya ilişkin davalar, fiili hizmet süresi zammından yararlanmaya ilişkin davalar hakkında taraflar özgürce karar veremezler çünkü bu konular kamu düzenini etkiler. Bunun gibi, gelecekteki haklara ilişkin uyuşmazlıklar henüz bir dava konusu olamayacakları için arabuluculuk konusu olamaz. MİT’in tarafı olduğu hukuk uyuşmazlıklarında da dava şartı olarak öngörülen arabuluculuk dahil, arabuluculuk usulü uygulanmaz.

Ancak, bir tazminat davası ya da bir miras paylaşımı konusu tarafların üzerinde özgürce karar verebileceği konulardandır. O halde şunu söyleyebiliriz ki, taraflar üzerinde özgürce karar verebilecek konular üzerinde arabuluculuğa başvurulmasında bir engel yoktur ancak tarafların üzerinde özgürce karar veremediği, kamu düzenini ilgilendiren konular hakkında arabuluculuk görüşmeleri yapılamaz. Yapılmışsa da anlaşılan metin bir sonuç ihtiva etmez.

ARABULUCULUK BAŞVURUSU NASIL YAPILIR? BAŞVURU SIRASINDA ÜCRET ALINIR MI?

Arabuluculuk başvurusu adliyelerde bulunan arabuluculuk bürolarına yapılır. Bu büronun olmadığı yerlerde arabuluculuk bürosu sıfatıyla görevlendirilen Sulh Hukuk Mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne arabuluculuk başvurusu yapabilirsiniz.

Taraflar arabulucuyu, Arabuluculuk Daire Başkanlığının resmi web adresi olan www.adb.adalet.gov.tr adresinde yer alan güncel arabulucular listesinden seçebilirler. Arabulucu, adliyelerdeki arabuluculuk bürolarındaki görevli personel tarafından sicile kayıtlı arabulucular listesinden atanacaktır. Ancak tarafların listede yer alan herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşmaları halinde bu arabulucu görevlendirilir. Arabuluculuk bürosuna başvuruda harç ya da masraf gibi herhangi bir ücret alınmaz.

ARABULUCULUK ÜCRETİ NE KADARDIR?

Her ne kadar arabulucu bürosuna başvuru sırasında herhangi bir ücret alınmasa da yapılmış bir arabulucu görüşmeleri sonunda pek tabi ki ödenmesi gereken bir ücret söz konusu olacaktır. Peki arabulucu ücretini kim öder, arabulucu parasını devlet mi ödüyor, arabulucu parasını kim karşılar?

Arabuluculuk görüşmeleri mahiyetine göre ikiye ayrılır: Zorunlu arabuluculuk ve İhtiyari arabululuculuk.

Kanun gereği bazı davaları açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur. Bu arabuluculuk başvurusu ve görüşmeleri sonunda anlaşma sağlanamadığı takdirde tarafların dava açması önünde bir engel yoktur. Fakat, buraya tıklayarak ulaşabileceğiniz ve kanunda arabuluculuk kurumuna başvurulmadan dava açılamayacağı hükme bağlanmış konularda eğer arabuluculuk kurumuna başvurulmadan dava açılırsa, dava hemen ilk duruşmada usulden reddedilecektir.

İşte bu arabuluculuk türüne dava şartı arabuluculuk yani bir diğer adıyla zorunlu arabuluculuk denir ve zorunlu arabuluculukta, görüşmelerin ilk iki saat ücretini (sonuçta anlaşma olmaması halinde) devlet yani hazine karşılar. Arabuluculuk görüşmeleri sonrası anlaşma sağlanamadığı için dava açıldığı takdirde ise, başta hazine yani devlet tarafından karşılanan arabuluculuğa ilişkin görüşmelerin ilk iki saat ücreti ise dava sonunda haksız çıkan taraftan alınarak, hazineye geri ödenir. (Tüketici uyuşmazlıklarında istisna var, detaylı bilgi için buraya tıklayın.) Ancak zorunlu arabuluculuk bile olsa, eğer arabuluculuk görüşmeleri sonunda anlaşma gerçekleşirse ve taraflar arasında ücrete ilişkin aksine bir anlaşma da yoksa taraflarca eşit şekilde karşılanır.

İhtiyari arabuluculuk ise, tarafların anlaşmazlıklarının çözümünde bir arabulucuya başvuru zorunluluğu olmadıkları halde dava açılmadan önce veya açıldıktan sonra her aşamada başvurabilecekleri bir arabuluculuk türüdür. Bu halde anlaşma olursa taraflar arasında ücrete ilişkin aksine bir anlaşma da yoksa taraflarca eşit şekilde karşılanır. Anlaşma olmazsa ise, taraflar arasında ücrete ilişkin aksine bir anlaşma yoksa ücret başvuran taraf tarafından karşılanır.

ARABULUCULUK PAHALI MIDIR?

Arabulucu ücretleri, açılması muhtemel olan herhangi bir davanın ücretlerine göre çok çok cüzi miktarlarda kalmaktadır. Zira arabuluculukta, dava sürecinde olduğu gibi başvuru harcı, karar harcı, istinaf harcı, temyiz harcı, vekalet harcı, tebligat masrafı, bilirkişi masrafı, keşif masrafı, tanık ücreti ya da davada kısmen de olsa kaybedilirse karşı tarafın avukatına ödenecek vekalet ücreti yoktur.

Arabuluculukta yalnızca, faaliyet süresine göre (anlaşamama durumunda saat, anlaşma durumunda yüzde hesabı) arabulucuya, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesine uyarınca ücret ödenir. Ayrıca, özel bir toplantı yeri vs. gerekiyorsa, bu masrafların ödenmesi gerekir. Taraflar eğer avukatları ile bu sürece katılacaklarsa avukatları ile aralarındaki anlaşamaya göre onlara da ücret ödeyeceklerdir.

Bu halde arabuluculuk sürecinin, açılması muhtemel bir dava ücretlerine göre pahalı olmadığını söyleyebiliriz.

ARABULUCULUK ÜCRETİNİ KARŞILAMAK İÇİN MADDİ DURUMUM YOK. NE YAPABİLİRİM? 

Arabulucu ücretini karşılamak için adli yardıma ihtiyaç duyan taraf, arabuluculuk bürosunun bulunduğu yerdeki sulh hukuk hâkiminin kararıyla adli yardımdan yararlanabilecektir.

KARŞI TARAF ARABULUCULUK ANLAŞMASINA UYMAZSA NE OLUR? 

Karşı taraf arabuluculuk anlaşmasına uymuyor ne yapabilirim sorusu en merak edilen soruların başında gelmektedir.

Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, arabuluculuk anlaşması imzalanması ile birlikte her iki tarafı da bağlar. Bu anlaşmadan dönmek diğer tarafın rızasıyla yani ancak yeni bir anlaşmaya mümkündür.

Arabuluculuk anlaşması imzalandıktan sonra isteyen taraf mahkemeye başvurarak anlaşma belgesine “icra edilebilirlik şerhi” alabilir ve artık bu arabuluculuk anlaşması ilam niteliğinde yani mahkeme kararı niteliğinde belge sayılır. Hatta tüm tarafların ve avukatlarının imzasını taşıyan belgeler icra edilebilirlik şerhi alınmadan da bu ilam niteliğinde belge sayılır. Böylelikle, arabuluculuk anlaşma belgesi aynı mahkeme kararlarının icrasında olduğu gibi icra işlemini başlatmaya yarar. Bu icra takibine sayılı haller dışında itiraz etmek mümkün değildir. Görüldüğü gibi başarılı bir arabuluculuk sonunda imzalanan anlaşmaya uyulmaması halinde alacaklının anlaşma belgesiyle icra takibi başlatması ve alacağını gereğinde haciz yoluyla alması mümkündür.

---

Bu yazımızda Arabuluculuk nedir, İstanbul arabulucu kimdir, arabulucu tam olarak ne iş yapar, arabuluculuk başvurusu nasıl ve nereden yapılır, ne zaman arabulucuya gidebilirim, tüm davalar arabuluculuk kapsamında mıdır, arabulucuya başvurmakla dava hakkımı kaybetmiş olur muyum, arabulucuya başvurmak pahalı bir yöntem midir, arabulucu parasını kim karşılar, pahalı mıdır, karşı taraf arabuluculuk anlaşmasına uymuyor ne yapabilirim, gibi soruları cevaplandırdık.

Ancak konu hakkında hala sorunlarınız varsa ya da daha detaylı bilgi almak isterseniz adliye binalarında kurulan arabuluculuk merkezlerindeki arabuluculardan daha detaylı bilgi alabilir, buraya tıklayarak ulaşabileceğiniz Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nın web sitesini ziyaret edebilir ya da İstanbul Arabulucu için iletişim adreslerimizden bizlere ulaşabilirsiniz.