HAGB – HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI
YAZININ İÇERİĞİ: Hükmün açıklanmasının geri bırakılması nedir, HAGB kararı ne demektir, Hangi durumlarda Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir, Hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı verince ne olur, HAGB kararının sonuçları nelerdir, HAGB’yi kabul etmezsem ne olur, HAGB kararına itiraz edilir mi, Hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararına itiraz nasıl edilir, HAGB kararı kaldırıldı mı, Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itiraz kaldırıldı mı, HAGB demek beraat kararı mı demektir, Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı adli sicile işler mi, Hükmün açıklanmasının geri bırakılması düzenlemesi kaldırıldı mı?
1. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması nedir? HAGB kararı kalktı mı?
Hükmün açıklanması geri bırakılması düzenlenmesi, Türk hukuk sistemine ilk defa 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’nun (ÇKK) 23. maddesiyle girmiştir. 19.12.2006 tarihinden itibaren ise bu düzenlenmenin yetişkinler için de uygulanmasına karar verilmiştir.
HAGB kararı kaldırıldı mı? Anayasa Mahkemesi 01.08.2023 tarihli ve 32266 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 01.06.2023 tarih ve 2022/120 E. 2023/107 K. sayılı kararı ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinin 5 ila 14. fıkralarında düzenlenen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumuna ilişkin hükümlerin iptaline karar vermiştir. 1 Ağustos 2024’te yürürlüğe girecek olan bu iptal kararıyla birlikte Hükmün Açıklanmasının Geriye Bırakılması kararı hukukumuzda artık uygulanmayacaktır.
HAGB kararı ne demektir? HAGB, Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının baş harflerinden oluşan bir kısaltmayı ifade eder ve sanık aleyhine bir cezaya hükmedilse bile belirli şartların varlığında kurulan bu hükmün sanık hakkında bir hukuki sonuç doğurmaması anlamına gelir.
2. Hangi durumlarda Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir?
– Hükmolunan cezanın, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası olması,
– Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması,
– Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,
– Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın(manevi zarar bu kapsamda değildir) aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi hallerinde bu karar verilebilir.
NOT: Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına suç karşılığında tek tip cezanın öngörüldüğü ya da hapis cezasıyla adli para cezasının seçimlik ceza olarak öngörüldüğü hallerde karar verilebildiğinden, suç karşılığında hem hapis hem de adli para cezasına birlikte hükmedilmesi halinde bu kuruma başvurulamaz.
NOT: HAGB kararı verilebilmesi için sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan adli sicil kaydının olmaması gerekmektedir. Ancak daha önce işlenen kasıtlı bir suç nedeniyle güvenlik tedbirine hükmedilmiş sanık hakkında HAGB kararı verilebilir.
3. Sanık hakkında Hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı verilmesi için mağdurun uğradığı zararın tek seferde derhal mi tazmin edilmesi gerekir?
Hayır, sanığın, suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderme koşulunu derhal yerine getiremediği durumda; sanık hakkında mağdura veya kamuya verdiği zararı denetim süresince aylık taksitler halinde ödemek suretiyle tamamen gidermesi koşuluyla da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi mümkündür.
4. HAGB kararının sonuçları nelerdir?
HAGB kararı demek beraat kararı demek değildir çünkü hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur. Ancak bu süre çocuklar bakımından üç yıldır. Mahkeme bir yıldan fazla olmamak kaydıyla belirlediği süre içinde, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak; bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine, bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına, belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine karar verebilir. Mahkemenin denetimli serbestlik tedbiri uygulanması yönünde bir karar vermesi ise zorunlu değil, takdiridir.
– Sanık denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemez ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranırsa, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir.
– Ancak sanık 5 yıllık denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlerse ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklerine aykırı davranırsa mahkeme hükmünü açıklar.
HAGB bozulursa ne olur? Açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hüküm açıklanması üzere dava dosyası tekrar açılır ve mahkum olunan hapis cezası artık ertelenemez, seçenek yaptırımlara çevrilemez.
5. Sanığın, hakkında Hükmün açıklanmasını geri bırakılması kararı verilmesini kabul etmesi suçlamayı kabul ettiği anlamına mı gelir?
Uygulamada, sanığa ilk sorgusu sırasında CMK’nın 231. maddesinin uygulanmasını kabul edip etmediği sorulmaktadır. Yargılamada hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesinin koşulları oluşuyorsa mahkemece sanığa yargılama sonunda bir ceza alması durumunda HAGB kararını kabul edip etmediği sorulur. Bu sorunun sorulması usuli bir gereklilik olup, mahkemece sanığa muhakkak bir cezaya hükmedileceği anlamına gelmez.
6. Sanık, HAGB’yi kabul etmezse ne olur?
HAGB kararı verilmesi için için sanığın bunu kabul etmesi gereklidir. HAGB ’yi kabul etmeyen sanık hakkında yargılama sonunda bir cezaya hükmedilmesi kanaatine varılırsa hüküm açıklanır ve sanık HAGB ’nin faydalarından yararlanamaz.
7. HAGB kararına itiraz edilebilir mi?
HAGB kararına karşı istinaf temyiz gibi üst mahkemelere kanun yolu başvurusu yapılamazken, itiraz başvurusu ise yapılabiliyordu. Bu kapsamda İtiraz mercileri şu şekilde belirleniyordu:
– Ağır Ceza Mahkemelerinin itiraza tâbi kararlarını incelemekle görevli mercii, o yerde ağır ceza mahkemesinin birden fazla olması halinde numara olarak kendisini izleyen mahkeme, o yerde tek ağır ceza mahkemesi varsa en yakın yer ağır ceza mahkemesidir.
– Asliye Ceza Mahkemesi itiraza tâbi kararlarını incelemekle görevli mercii, o adliyedeki Ağır Ceza Mahkemesi‘dir. Aynı adliyede Ağır Ceza Mahkemesi yoksa, Asliye Ceza Mahkemesi’nin yargı çevresinde bulunduğu Ağır Ceza Mahkemesi’ne itiraz edilmelidir.
HAGB kararına itiraz kaldırıldı mı? Ancak Anaysa Mahkemesi 2021/121Esas, 2022/88 Karar ve 20/7/2022 Tarihli kararıyla HAGB kararlarına karşı itiraz yolunu öngören kanun metninin iptal etmiştir ve Resmi Gazetede 23/9/2022 tarihinde yayınlanan bu kararın Resmi Gazetede yayınlanmasından 9 ay sonra yürürlüğe gireceğini hükmetmiştir. Yani 23/06/2023 tarihinden sonra artık HAGB kararına itiraz yoluna da başvurulamayacaktır.
8. HAGB kararı memuriyete engel midir?
HAGB kararı bir mahkumiyet hükmü değildir. Sanık, denetimli serbestlik sürecinde yükümlülüklerini yerine getirdiği ve kasten yeni bir suç işlemediği takdirde HAGB kararı kaldırılacak ve kişi hiç suç işlememiş gibi olacaktır. Dolayısıyla, HAGB kararının memuriyete engel teşkil etmez. Uygulamada, güvenlik soruşturmalarının HAGB sebebiyle olumsuz sonuçlandığı bazen görülmektedir. Bu halde profesyonel bir avukattan yardım alınarak idari başvuru ve idare mahkemelerinde dava açılması tavsiye olunur.
9. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı adli sicile işler mi?
Hayır, CMK m. 231/13 ve 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 6/1. maddesi uyarınca Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verildiğinde bu karar, bunlara özgü bir sisteme kaydedilir ve bu kayıtlar, yalnızca bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından talep edilmesi halinde, CMK’nın 231. Maddesinde öngörülen amaç kapsamında kullanılabilir.
10. İki kez HAGB kararı verilebilir mi?
Denetim süresi içinde, sanık kasıtlı bir suç işlerse, işlediği bu suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Fakat bu hüküm 28.06.2014 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından uygulanmaz. Çünkü 28.06.2014 tarihli Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren 6545 sayılı Kanunun 72 maddesiyle, “Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.” cümlesi eklenmiştir. Yani 2014 öncesi suçlar bakımından ikinci defa HAGB kararı verilebilir.
HIZLI İLETİŞİM
BU YAZILARIMIZ DA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
Ceza Hukuku, Suç sayılan eylemlerin teker teker tanımı yapmakla suçların kapsam ve sınırlarını, birbirlerinden ayrılan yönlerini inceler ve bu suçlara öngörülen cezaları belirler. İnsan özgürlüğünün söz konusu olduğu bu hukuk dalında; sanık veya şüpheli durumundaki kişiler belki dava konusu olayın içeriği ve esası anlamında kendilerini savunabilirler ama 5237 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda belirtilen Usul anlamında savunma yapmak ceza avukatının işidir. İyi bir ceza avukatı; şüphelinin veya sanığın aleyhine dosyada bir delil varsa bile, o delilin hukuka aykırı olduğunu ispatlayarak Ağır Ceza veya Asliye Ceza Mahkemesince şüpheli/sanık aleyhine ceza verilmesine esas olarak kabul edilmesine engel olabilir. Bu sebeple ceza hukuku ile ilgili hukuki problemlerinizde muhakkak bir ceza avukatından yardım almanız tavsiye edilir.
