TRANS BİREYLERİN İSİM DEĞİŞİKLİĞİ – 2023
YAZININ İÇERİĞİ: Trans bireylerin isim değiştirmesi için cinsiyet değiştirme ameliyatı olması şart mı? Transeksüeller ameliyat olmadan isim değiştirebilir mi? Trans bireylerin cinsiyet değiştirme ameliyatı olmadan da isimlerini değiştirebileceklerine ilişkin Anayasa Mahkemesi Kararı.
Trans Bireylerin İsim Değiştirmesi İçin Cinsiyet Değiştirmiş Olmaları Şart Mı?
Cinsiyet değişimi prosedürünü şartlar veya tercihler gereği hukuki anlamda başlatmayan yahut cinsiyet değişim sürecine hukuki anlamda girmelerine rağmen bu sürecin ülkemizde oldukça uzun sürmesinden dolayı sürecin tamamlanmasını beklemeden isimlerini değiştirmek isteyen birçok trans bireyin olduğu bilinmektedir.
Buraya tıklayarak ulaşabileceğiniz Transeksüel Bireylerin İsim Değişikliği Davaları yazımızda da belirttiğimiz gibi bir trans bireyin isim değişikliği amacıyla mahkemeye başvurması için “operasyon öncesi ya da sonrası başvurulmalı” şeklinde bir şart mevcut değildir.
Buna karşın İsim Değiştirme Davasında, başvuran kişiye ait ismin değişmesinin koşulu olarak, değişikliğe ilişkin haklı sebeplerin varlığı aransa da Kanun kapsamında bir koşul olarak varlığı aranan bu haklı sebeplerin ne olduğuna ilişkin bir belirleme yapılmamıştır. Davacıların öne sürdüğü sebeplerin haklılık durumu, tamamen hakimlerin geniş takdir yetkilerine bırakılmıştır. Bu sebeple bazı mahkemelerden “Trans bireyler, TMK madde 40’da belirtilen cinsiyet değişikliği operasyonu geçirmeden isim değiştiremez” gibi kararlar da çıkabilmektedir.
Ancak tam da bu dezavantajlı duruma bir son vermek amacıyla Anayasa Mahkemesi 27 Ocak 2021 karar tarihli ve 2018/3434 başvuru numaralı kararıyla transların isim değişikliği davalarıyla ilgili hak ihlallerini ortadan kaldıracak önemli bir adım attı.
Bir trans başvurucu, nüfustaki isminin iş ve sosyal hayatında yaşadığı zorluklar ve uzun yıllardır sosyal yaşantısında kullandığı isminin farklı olması sebebiyle değiştirilmesini yerel mahkemeden talep etti. Mahkemece bu talep, başvurucunun cinsiyet uyum ameliyatlarını tamamlamadığından ötürü nüfustaki cinsiyet hanesiyle isminin karışıklık yaratacağı ve bunun kamu düzenini bozacağı iddialarıyla reddedildi. Bu kararı istinaf mahkemesine taşıyan başvurucu burada da aynı gerekçelerle red yanıtı aldı. Nihayetinde Anayasa Mahkemesi önüne gelen başvuruda, Trans bireylerin isim değiştirmesi talebinin, cinsiyet uyum ameliyatlarının yapılmadığı iddiasıyla reddedilmesi özel hayata saygı hakkını ihlal olduğuna karar verdi!
Trans Bireylerin Cinsiyet Değiştirme Ameliyatı Olmadan Da İsimlerini Değiştirebileceklerine İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararı
Anayasa Mahkemesi’nin 27 Ocak 2021 karar tarihli ve 2018/3434 başvuru numaralı kararında “Kişinin kendisini psiko-sosyal durumu itibariyle daha iyi hissedeceği bir isimi alabilmesi için vücut bütünlüğüne yönelik müdaheleye rıza göstermek zorunda bırakılması kişiye aşırı bir külfet yükler. Öte yandan nüfus kaydında erkek olan bir kimsenin kadın ismi almasının kamu düzeni açısından sorunlar yaratabileceği de göz ardı edilemez. istanbul
Bu sebeple derece mahkemelerinin kamu yararı ile bireysel menfaatler arasında denge kurarken bu hususu gözetmeleri makul karşılanabilir. Ancak başvurucuya yüklenen cinsiyet değiştirme ameliyatı olma külfetinin ağırlığı karşısında kamunun bundan elde edeceği yararın önem derecesi düşük kalmaktadır. ” diyerek, isim değişikliği davalarında bile operasyon şartı aranmasının çok ağır bir külfet olduğunu vurgulamıştır.
Mahkeme isimlerin kadın-erkek ismi şeklinde nitelendirilmesiyle karar verilemeyeceğini, isimlerin farklı cinsiyetler tarafından bir arada ya da ayrı kullanılabildiğini, sadece kamu düzeninde karışıklık çıkacağı iddiasının ise isim değişikliği talebinin reddi için gerekçe olamayacağını belirtmiştir.
Transeksüeller Cinsiyet Değişikliği Sürecinin Sonlanmasını Beklemeden de İsim Değişikliği Davası Açabilir.
Bu karar, özellikle son birkaç yıldır transların isim değişikliği ne yönelik açılan davaların ilk derece mahkemelerince “kamu düzeni” gerekçesiyle reddedilmesinin önüne geçecektir.
Cinsiyet Değişim Sürecine girmeye karar vermiş ancak para, zaman ya da başka herhangi bir sorun sebebiyle bu süreci henüz başlatmamış ve özellikle önlerinde alınması muhtemel bir diploma olan trans bireylere tavsiyemiz; Cinsiyet Değişikliği Sürecinin sonlanması beklenmeden İsim Değişikliği Davası açmaları yönünde olacaktır. Ayrıca tabi ki tüm LGBTİ bireyleri, toplumdaki diğer bireyler gibi hiçbir ayrım olmaksızın hangi ismi istiyorlarsa kendilerine o ismi almak için dava açmalılar. Zira isim değiştirme davalarında yeni ismi belirleme hakkı davayı açan ilgilinindir.
Anayasa Mahkemesi’nin 27 Ocak 2021 karar tarihli ve 2018/3434 başvuru numaralı kararı tam metnini “İndir” butonuna tıklayarak indirebilirsiniz.
HIZLI İLETİŞİM
BU YAZILARIMIZ DA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
www.mesudebusrakucuk.av.tr resmi kaynak değildir. Paylaşılan tüm veriler bilgi amaçlı olup, olası yanlışlıklardan kaynaklı sorumluluk kabul edilmez. Kullanıcılar sunulan bilgileri ve emsal Yüksek Mahkeme kararlarını resmi kaynaklardan teyit etmelidir.
